Εκπαίδευση - Οδηγός Βιβλιοθήκης

 

Για να αξιολογήσετε μια πηγή, θα πρέπει με κριτική σκέψη να ελέγξετε τα παρακάτω:

 

Σκοπός

Οι πληροφορίες δημοσιεύονται για διάφορους λόγους, π.χ. διαφήμισης, διασκέδασης, παροχής δημόσιων υπηρεσιών, κοινοποίησης απόψεων ή συζήτησης επιστημονικών ιδεών και ερευνών. Είναι σημαντικό να καθορίζεται το «γιατί» και το «για ποιους»  δημοσιεύεται μια πληροφορία.

Παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά τον έλεγχο του σκοπού μιας πηγής

1. 1. 1. Για ποιους δημοσιεύτηκε η πληροφορία (ή δημιουργήθηκε η ιστοσελίδα) και γιατί; Έχει σκοπό να πληροφορήσει, να πουλήσει, να ψυχαγωγήσει ή να προωθήσει μια άποψη;
      2. Για τις ιστοσελίδες, περιλαμβάνονται διαφημίσεις;
      3. Ο σκοπός της πληροφορίας αναφέρεται και είναι σαφής;
      4. Παρέχονται πληροφορίες επικοινωνίας για τον/τους συγγραφέα/είς;
      5. Είναι οι πληροφορίες αντικειμενικές (γεγονότα) και/ή υποκειμενικές (απόψεις); Είναι τεκμηριωμένες οι θέσεις (υποστηρίζονται καλά);
      6. Παρουσιάζονται προσωπικές, πολιτικές, θρησκευτικές ή πολιτιστικές προκαταλήψεις;

Αυθεντία

Είναι σημαντικό να καθοριστεί η ταυτότητα του συγγραφέα προκειμένου να αποδειχτεί η αξιοπιστία των πληροφοριών που παρουσιάζονται.

Παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά τον έλεγχο της ταυτότητας του συγγραφέα:

1. 1. 1. Ποιος είναι ο συγγραφέας της πληροφορίας; 
      2. Αναφέρονται τα στοιχεία του συγγραφέα και η σχέση του με κάποιον ακαδημαϊκό/ ερευνητικό οργανισμό;
      3. Παρέχονται πληροφορίες επικοινωνίας για κάθε συγγραφέα ή οργανισμό;
      4. Τι επαγγελματικά προσόντα έχει ο συγγραφέας ή η συγγραφική ομάδα που δημοσίευσε την πληροφορία;
      5. Για τις ιστοσελίδες, τι δηλώνει η διεύθυνση διαδικτύου στο URL; Για παράδειγμα: , .edu, .gov, .net, .org, ή εμπορική/ προσωπική ιστοσελίδα όπως rachaelray.com;
      6. Υπάρχει κάποιος οργανισμός που φαίνεται να χρηματοδοτεί την πληροφορία;

 

Αναφορές

Ένα σημαντικό στοιχείο στην αξιολόγηση της πηγής είναι η επισκόπηση της λίστας των άλλων πηγών που επικαλείται.

Παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά τον έλεγχο των αναφορών που παρέχει μια πηγή:

1. 1. 1. Επικαλείται/αναφέρει ο συγγραφέας τα έργα άλλων;
      2. Οι πηγές που αναφέρονται στη βιβλιογραφία ή οι συνδέσεις που περιλαμβάνονται, σχετίζονται με τo θέμα στο οποίο εστιάζει η έρευνα ή με το σκοπό της ιστοσελίδας;
      3. Τι είδους πηγές αναφέρονται;
      4. Για διαδικτυακά έγγραφα, οι σύνδεσμοι (links) είναι ενεργοί ή οδηγούν σε αδιέξοδο;

Σημείωση: Η ποιότητα των ιστοσελίδων που συνδέονται με μια αρχική σελίδα μπορεί να διαφέρει, για αυτό θα πρέπει πάντα να αξιολογείτε κάθε ιστοσελίδα ξεχωριστά.

 

Έλεγχος

Ο έλεγχος των εκδόσεων περιλαμβάνει μια διαδικασία επανεξέτασης/ επεξεργασίας, όπου οι συγγραφείς υποβάλλουν τα έγγραφα των βιβλίων ή/και άρθρων τους στους εκδότες, οι οποίοι εξετάζουν το περιεχόμενο ή το προωθούν σε ειδικούς του κλάδου για επανεξέταση. Επειδή οι αναθεωρητές/κριτές ειδικεύονται στην ίδια επιστημονική περιοχή, με τον συγγραφέα, θεωρούνται ομότιμοί του. Εκδότες και κριτές αξιολογούν προσεκτικά την ποιότητα του υποβληθέντα εγγράφου, ελέγχουν την ακρίβεια και αξιολογούν την εγκυρότητα της μεθοδολογίας και των ερευνητικών διαδικασιών. Εάν κριθεί απαραίτητο, προτείνουν αναθεωρήσεις. Εάν ένα βιβλίο περιέχει εγγραφές από πολλούς συγγραφείς, μπορεί να υπάρξει ένας αριθμός εξειδικευμένων κριτών οι οποίοι θα αξιολογήσουν διαφορετικές εγγραφές.

Παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά τον έλεγχο της εποπτείας μια πηγής:

1. 1. 1. Έχει η πληροφορία αναθεωρηθεί ή κριθεί?
      2. Είναι το περιοδικό όπου εντοπίσατε το άρθρο ή το βιβλίο δημοσιευμένο ή χρηματοδοτημένο από κάποιον επαγγελματικό επιστημονικό σύλλογο, επαγγελματική ένωση, ακαδημαϊκό τμήμα ή επιστημονικές εκδόσεις κάποιου Πανεπιστημίου/Κολλεγίου;

(Για να το διαπιστώσετε, ελέγξτε την ιστοσελίδα του περιοδικού ή του εκδότη)

 

Συνάφεια

Ο βαθμός συνάφειας των δεδομένων με το θέμα σας. Πως η πληροφορία σχετίζεται με το συγκεκριμένο θέμα και ποιο είναι το επιδιωκόμενο κοινό της.

Παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά τον έλεγχο της συνάφειας μιας πηγής:

1. 1. 1. Οι πληροφορίες σχετίζονται ή απαντούν την ερευνητική σας ερώτηση;
      2. Οι πληροφορίες πληρούν τις απαιτήσεις της εργασίας σας; (πρωτογενείς ή δευτερογενείς πηγές; δημοφιλείς ή επιστημονικές πηγές;)
      3. Είναι οι πληροφορίες υπερβολικά τεχνικές ή πολύ βασικές για τις ανάγκες σας; Απευθύνεται σε εξειδικευμένο ή μη-εξειδικευμένο κοινό;
      4. Παρουσιάζονται κατάλληλα οι πληροφορίες όσον αφορά το βάθος και το εύρος;

 

Επικαιρότητα

Η ημερομηνία δημοσίευσης μιας πληροφορίας είναι σημαντική για ορισμένους τύπους έρευνας και λιγότερο για κάποιους άλλους. Τα ιστορικά στοιχεία για ανθρώπους και γεγονότα του παρελθόντος αφορούν την ιστορική έρευνα σε πολλούς τομείς. Σε άλλους όπως η υγεία, η νομοθεσία και τα οικονομικά,  οι τρέχουσες πληροφορίες είναι αυτές που χρησιμοποιούνται.

Παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά τον έλεγχο της επικαιρότητας μια πηγής:

1. 1. 1. Πότε δημοσιεύτηκε η πληροφορία ή πότε ενημερώθηκε τελευταία;
      2. Έχουν δημοσιευτεί νεότερα άρθρα πάνω στο θέμα σας;
      3. Είναι ενημερωμένοι οι σύνδεσμοι (links) ή οι παραπομπές σε άλλες πηγές; Οι σύνδεσμοι είναι ενεργοί;
      4. Είναι το θέμα σας σε μια θεματική περιοχή η οποία εξελίσσεται ραγδαία ή  είναι το ίδιο χρήσιμες και παλαιότερες πηγές;

Ελέγξτε το κάτω μέρος μιας ιστοσελίδας για την ημερομηνία δημοσίευσης, ημερομηνία πνευματικών δικαιωμάτων (copyright), ή την ημερομηνία τελευταίας ενημέρωσης των πληροφοριών. Οι πληροφορίες έκδοσης και πνευματικών δικαιωμάτων για το έντυπο υλικό αναφέρονται στην εγγραφή του καταλόγου όπου εντοπίστηκε ή/και στις βιβλιογραφικές πληροφορίες του εντύπου.